سیمای آبادی های استان سیستان و بلوچستان

توسعه ی پایدار در سال های پایانی قرن بیستم به عنوان یکی از تدابیر بنیادین در عرصه های مختلفی چون فقر، نابرابری، آموزش، بهداشت، حقوق زنان و کودکان، تکنولوژی و ... مطرح شده است. در کشورهای در حال توسعه، مناطق شهری با سرعت بیش تری نسبت به مناطق روستایی فرایند توسعه یافتگی را طی می کنند و فاصله ی زیادی در زمینه ی سرمایه گذاری و تولید مسائل فرهنگی و اجتماعی، آموزش، بهداشت و سلامت بین شهرها و روستاها به چشم می خورد. این نوشتار بر آن است تا به روش کتابخانه ای و اسنادی بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۹۰، وضعیت مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان را تحلیل کند. با توجه به اینکه این استان پهناورترین استان کشور می باشد و بیش از ده درصد روستاهای دارای سکنه ی کشور (۶۵۵۳) را در خود جای داده است، بررسی وضعیت مناطق روستایی آن ضروری به نظر می رسد. بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال۱۳۹۰، تعداد کل آبادی های این استان ۹۲۸۵ بوده است. شایان ذکر است که تعداد ۲۷۳۲ (حدود ۳۰ درصد) آبادی در این استان، از سکنه خالی شده است.   تعداد آبادی های دارای نهاد شورای اسلامی روستا برابر با ۲۱۴۱ می باشد که تعداد ۱۰۸۵ آبادی دارای دهیار می باشد. همچنین ۴۱۷ آبادی دارای طرح هادی می باشد. نگاهی به وضعیت آبادی ها از نظر تعداد خانوار نشان می دهد که تعداد خانوارهای ۳۵۹۵ آبادی زیر بیست خانوار، ۲۲۱۱ آبادی بین بیست تا ۹۹ خانوار، ۴۶۳ آبادی بین ۱۰۰ تا ۱۹۹ خانوار، ۲۷۵ آبادی بین ۲۰۰ تا ۹۹۹ خانوار و ۹ آبادی بالای ۱۰۰۰ خانوار می باشد. جدول ۲ طبقه بندی جمعیت آبادی های استان را نشان می دهد. همان طور که در جدول ۲ مشاهده می شود تنها ۳ درصد آبادی ها دارای بیش از ۱۰۰۰ نفر جمعیت می باشند. بررسی امکانات ارتباطی و حمل و نقل نشان می دهد که بیش ترین میزان دسترسی مربوط به وسیله ی نقلیه عمومی و کم ترین دسترسی مربوط به ایستگاه راه آهن و روزنامه و مجله می باشد. ۱۸ درصد آبادی های استان به وسیله ی نقلیه ی عمومی دسترسی دارند، این در حالی است که ۴۰٫۴درصد آبادی های کل کشور به وسیله ی نقلیه ی عمومی دسترسی دارند. همچنین تنها در ۰٫۲ درصد آبادی دسترسی به روزنامه و مجله وجود دارد، این عدد در کل کشور ۲٫۷ درصد است. سایر امکانات ارتباطی در جدول ۳ نشان داده شده است. شکل 1 وضعیت دسترسی به امکانات آموزشی آبادی ها را نشان می دهد. وضعیت برخورداری آبادی ها در سطح مطلوبی قرار ندارد و یک پنجم آبادی ها دارای مدارس سطح راهنمایی(۱۴٫۹ درصد) و متوسطه       (۵٫۰۵ درصد) هستند و مدارس ابتدایی در کم تر از نیمی از آبادی های استان (۴۴٫۱ درصد) دایر می باشد. جدول ۴ وضعیت بهداشتی آبادی های استان و کشور را نشان می دهد. همان گونه که ملاحظه می شود دسترسی به پزشک تنها در ۲٫۲ درصد آبادی های استان فراهم می باشد، این عدد در کل کشور ۸٫۹ درصد است. ۱۵٫۴ درصد آبادی های استان دارای خانه ی بهداشت و ۱٫۵ درصد آبادی های استان دارای داروخانه می باشند، این عدد در کل کشور به ترتیب ۳٫۲ درصد و ۴٫۴ درصد است و ۱۴٫۵ درصد آبادی ها دارای بهورز می باشند. جدول ۵، امکانات برق و آب و گاز آبادی های استان و کل کشور را نشان می دهد. ۷۲ درصد آبادی های استان از نعمت برق و روشنایی بهره مند بوده و ۳۲ درصد به آب لوله کشی دسترسی دارند. همچنین لوله کشی گاز تنها در ۰٫۰۵ درصد آبادی های استان صورت گرفته است، ۸۸٫۵ درصد آبادی های کل کشور از نعمت برق و روشنایی بهره مند هستند و ۵۹ درصد به آب لوله کشی دسترسی دارند. نظر به اهمیتی که آب آشامیدنی در سلامت افراد جامعه دارد، وضعیت دسترسی خانوارهای روستایی به آب آشامیدنی در شکل 2 ارائه شده است. از میان ۲۹۷۵۹۹ خانوار روستایی، ۳۴ درصد خانوارهای روستایی به شبکه ی آب رسانی عمومی دسترسی ندارند و ۱۳٫۶ درصد خانوارها از آب چشمه و قنات بهسازی نشده برای آشامیدن استفاده می کنند.